Đó là nhận định chung của các chuyên gia, nhà quản lý, đại diện doanh nghiệp tại tọa đàm trực tuyến “Giải pháp đảm bảo chuỗi cung ứng thời COVID-19” do VTC News tổ chức ngày 8/9.

Chống dịch nhưng phải duy trì sản xuất

Ông Lê Quang Trung, Phó Tổng Giám đốc Tổng công ty Hàng hải Việt Nam (VIMC), cho biết chuỗi cung ứng hàng hóa gần đây bị gián đoạn do nhiều địa phương áp dụng các biện pháp phòng chống lây nhiễm dịch COVID-19 quyết liệt như hạn chế di chuyển, hạn chế lưu thông giữa các vùng, yêu cầu cách ly bắt buộc và sự thiếu nhất quán, liên tục thay đổi trong các giấy phép vận tải hàng hóa.

“Doanh nghiệp logistics và hàng hải đang phải đối mặt với muôn vàn khó khăn, chuỗi cung cấp dịch vụ bị gián đoạn khiến không thể duy trì hoạt động liên tục do thiếu hụt lao động, lái xe, thiếu công nhân tác nghiệp hiện trường…”, ông Trung nói.

Theo ông Trần Thanh Hải, Phó cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), một khi chuỗi cung ứng bị gián đoạn sẽ khiến nhiều doanh nghiệp buộc phải đóng cửa do không có nguyên vật liệu đầu vào để sản xuất, dẫn đến mất đơn hàng và các đối tác tiềm năng vào tay các đối thủ cạnh tranh.

Việc cung ứng hàng hóa bị thiếu hụt dẫn đến giá cả leo thang, đặc biệt là những sản phẩm thiết yếu cho sinh hoạt và phòng chống dịch. Khi các doanh nghiệp không thể trụ nổi, an sinh xã hội và mục tiêu phát triển kinh tế của chính phủ sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Do đó ông Hải cho rằng cần có cơ chế để cho phép các doanh nghiệp được hoạt động trở lại nhưng có ràng buộc trách nhiệm. Phải có nhiều doanh nghiệp được tạo thuận lợi để vừa chống dịch vừa duy trì sản xuất. Trong đó, lên sẵn phương án để khi có ca bệnh cũng chỉ cách ly những trường hợp liên quan còn toàn bộ các bộ phận khác vẫn tiếp tục duy trì sản xuất.

“Chúng ta cần có giải pháp để áp dụng linh hoạt với từng loại hình doanh nghiệp, làm sao hoàn thành mục tiêu kép đảm bảo phòng chống dịch hiệu quả và duy trì hoạt động sản xuất kinh tế”, ông Hải nói.

Doanh nghiệp, bộ ngành, địa phương cùng thay đổi

Ông Trần Bảo Ngọc, Vụ trưởng Vụ Vận tải, Bộ Giao thông Vận tải, cho rằng, việc hàng hóa bị ách tắc, khó lưu thông trong thời gian gần đây tại một số chốt kiểm soát dịch trên tuyến quốc lộ, nhất là các chốt kiểm soát dịch ra, vào cửa ngõ thành phố lớn như Hà Nội, Hải Phòng, TP.HCM có một phần nguyên nhân do các địa phương áp dụng chưa thống nhất với chỉ đạo của Thủ tướng, Bộ Y tế, Bộ Giao thông Vận tải.

“Ví dụ xe đã có mã QR code, lái xe đã khai báo y tế, có giấy xét nghiệm COVID-19 âm tính còn hiệu lực 72 giờ nhưng một số địa phương lại yêu cầu chỉ công nhận 24 giờ hoặc 48 giờ. Do đó xe không được thông qua, phải xét nghiệm lại hoặc thay bằng lái xe khác đủ điều kiện”, ông Ngọc nói.

Theo ông Ngọc, để việc lưu thông hàng hóa trở nên thuận lợi, dễ dàng hơn thì lãnh đạo các tỉnh thành phải thay đổi, thống nhất thực hiện các nội dung theo hướng dẫn tạm thời của Bộ Giao thông Vận tải về vận chuyển hàng hóa trong bối cảnh dịch bệnh COVID-19.

Theo đó, địa phương cần căn cứ diễn biến, tình hình dịch tại địa phương để chỉ đạo cơ quan y tế hướng dẫn các biện pháp phòng, chống dịch COVID-19 đối với các địa điểm lưu trú tạm thời, khử khuẩn phương tiện trước và sau khi kết thúc vận chuyển. Ưu tiên tiêm phòng, xét nghiệm SARS-CoV-2 đối với đội ngũ lái xe vận tải hàng hóa.

Tăng cường công tác kiểm tra tại nơi xuất phát và nơi kết thúc chuyến đi (nơi bốc hàng, nơi dỡ hàng hóa) không kiểm tra hoặc hạn chế kiểm tra trên đường thì mới giảm được ùn tắc giao thông, tiết kiệm thời gian chuyến đi và vẫn đảm bảo công tác phòng, chống dịch.

Đặc biệt cần rà soát các văn bản đã ban hành chưa đúng với chỉ đạo của Thủ tướng về việc tạo thuận lợi cho vận chuyển hàng hóa trong tình hình dịch COVID-19. Đồng thời chủ động bãi bỏ ngay các quy định không phù hợp.

Ngoài ra, doanh nghiệp cũng cần phải chủ động phối hợp cùng địa phương để tháo gỡ những khó khăn. Cụ thể, chủ động xây dựng kế hoạch vận tải, phương án huy động phương tiện vận chuyển, người lái xe, nguyên vật liệu, vật tư phụ tùng của đơn vị mình; nắm bắt thông tin về luồng tuyến, hành trình, các chốt kiểm soát dịch; các quy định về kiểm soát dịch đối với phương tiện và người trên phương tiện tại các chốt kiểm soát dịch.

“Gốc rễ của vấn đề là doanh nghiệp và chính quyền địa phương. Vì doanh nghiệp là đơn vị thực hiện, địa phương là cấp chỉ đạo, cần tránh việc mỗi địa phương chỉ đạo 1 cách riêng với địa phương mình…”, ông Ngọc nhấn mạnh.

Trong bối cảnh chuỗi cung ứng bị đứt gãy khi nhiều địa phương có chính sách cứng nhắc, ông Đặng Vũ Thành - Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Dịch vụ Logistics Việt Nam (VLA) cho biết, trong suốt thời gian dịch bệnh, đặc biệt là sau khi dịch bùng phát tại TP.HCM và một số tỉnh phía Nam, VLA đã chủ động làm việc với nhiều cơ quan quản lý nhà nước và nêu 33 kiến nghị theo 3 nhóm nội dung.

Nội dung an toàn phòng chống dịch: Bổ sung quy tắc vận tải an toàn, đề xuất ưu tiên tiêm phòng cho lao động lái xe, lao động đang thực hiện công tác tại cảng, kho, bãi, khai báo hải quan; Hỗ trợ nguồn bộ kit test nhanh kháng nguyên để doanh nghiệp vận tải, doanh nghiệp dịch vụ logistics chủ động xét nghiệm rà soát lao động của chính mình…

Kiến nghị về nội dung đảm bảo lưu thông hàng hóa: VLA kiến nghị UBND TP Hà Nội thay đổi vị trí và phương án kiểm soát để đảm bảo sự lưu thông thông suốt trên tuyến quốc lộ 1A, kiến nghị tạo thuận lợi, hỗ trợ trong việc miễn, giảm thủ tục cấp QR code, giấy phép đi đường.

Kiến nghị về nội dung giảm chi phí: Đề nghị không áp dụng các chính sách làm tăng chi phí logistics nói chung, như thu phí hạ tầng cảng biển ở TP.HCM từ 1/10.2021. Và giảm mức thu phí hạ tầng cảng biển của TP Hải Phòng.

Đề nghị các Hiệp hội ngành hàng và Hiệp hội VLA, Hiệp hội Đại lý Môi giới hàng hải Việt Nam, Hiệp hội Cảng biển Việt Nam cùng với VCCI cần có sự phối hợp, hợp tác với nhau và với các doanh nghiệp thành viên trong việc trao đổi thông tin về tình hình thị trường giá cước, container rỗng và hoạt động nghiệp vụ để cùng là đối tác giải quyết với các hãng vận chuyển trong việc lưu cước, giá cước và giảm phụ phí hàng hải…

Ông Thành nhận định: "Chính phủ Việt Nam đã đưa ra thông điệp “sống chung với COVID-19” và với quyết tâm đẩy mạnh việc tiêm vaccine như hiện nay, chúng ta có cơ sở để tin rằng Việt Nam sẽ kiểm soát được dịch bệnh, nhanh chóng phục hồi kinh tế và tiếp tục là điểm sáng thu hút đầu tư nước ngoài. Logistics tại Việt Nam sẽ tiếp tục là ngành nghề kinh doanh trọng điểm, với mức tăng trưởng hàng năm đạt hai con số".

Cùng quan điểm, ông Lê Quang Trung cho rằng, cả doanh nghiệp, bộ ngành, địa phương cùng thay đổi để tạo cơ chế tốt nhất cho doanh nghiệp vừa sản xuất vừa chống dịch. Các địa phương cần thống nhất về quy định tạo thuận lợi trong vận chuyển hàng hóa đối với xe vận tải, đặc biệt áp dụng với các xe chạy liên tỉnh – chạy trên trục quốc lộ quốc gia.

Bộ Y tế cũng cần xem xét miễn giảm xét nghiệm COVID-19 cho lái xe, thay vào đó là áp dụng nguyên tắc vận tải an toàn phòng dịch lái xe ngồi yên trong cabin - không tiếp xúc khi giao nhận hàng hóa hai đầu, khi ra vào cảng.

Đại diện Tổng công ty Hàng hải Việt Nam cũng đề nghị Bộ Giao thông Vận tải chủ trì giải quyết khó khăn trong việc giá cước vận chuyển container tăng cao liên tục trong thời gian gần đây làm ảnh hưởng đến sản xuất, xuất nhập khẩu.

Đồng thời, không được tăng và có biện pháp giảm hoặc loại bỏ một số phụ phí trong 12 loại phụ phí đường biển cao.

“Đây là những vấn đề cấp bách mà các doanh nghiệp sản xuất, xuất nhập khẩu của nước ta đang yêu cầu được giải quyết”, ông Trung khẳng định.