Buổi làm việc dựa trên lời đề nghị của Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ với ông Ousmane Dione, Giám đốc WB tại Việt Nam để tổ chức này tham vấn cho Chính phủ trong việc hoạch định chính sách đối với 3 lĩnh vực tạo thuận lợi thương mại, logistics và cơ chế một cửa quốc gia.

Vận tải còn nhiều yếu kém
Theo các chuyên gia của WB, Việt Nam cần xây dựng 4 trụ cột trong thực hiện 3 lĩnh vực trên, gồm khung pháp lý về tạo thuận lợi thương mại; nâng cao hiệu quả cơ sở hạ tầng thương mại và chất lượng kết nối; xây dựng ngành dịch vụ logistics có tính cạnh tranh và tăng cường phối hợp liên ngành và hợp tác với khu vực tư nhân.

Ông Sebastian Eckardt, Chuyên gia kinh tế trưởng WB tại Việt Nam cho rằng, Việt Nam cần có tác động tổng hợp tới chuỗi giá trị logistics. “Nếu chỉ làm đường cao tốc thôi thì không đủ. Hàng hóa vẫn bị ách tắc ở cửa khẩu, bến cảng thì ý nghĩa về hạ tầng sẽ không đầy đủ. Do đó, tạo thuận lợi thương mại ngoại biên, nâng cao kết nối nội địa-logistics sẽ là rất quan trọng”, ông Sebastian nói.

Phân tích thực trạng ở từng trụ cột, chuyên gia của WB cho biết, thời gian tuân thủ thủ tục trước khi thông quan chiếm tới 76% tổng thời gian nhập khẩu hàng hóa, trong đó thời gian xếp dỡ hàng hóa chiếm tới 1/3. Thêm vào đó, 72% biện pháp thủ tục hành chính nằm ở 3 bộ là: Công Thương, NN&PTNT, Y tế, nên nỗ lực của các bộ này sẽ là đáng kể trong cải thiện năng lực quốc gia.

Theo tính toán của WB, trong năm 2016, 60% hàng hóa thông quan qua luồng xanh với 10 triệu tờ khai hải quan, chứng tỏ doanh nghiệp Việt Nam tuân thủ tốt quy định, nhưng lại chịu giám sát của 346 văn bản quy phạm pháp luật nên dễ phát sinh vi phạm. Hàng hóa qua luồng vàng chiếm 34,8% là quá cao so với các nước khác, chủ yếu là kiểm tra chuyên ngành, không thực hiện cắt giảm được theo tinh thần Nghị quyết số 19 của Chính phủ về tạo lập môi trường kinh doanh cạnh tranh. Hàng hóa qua luồng đỏ chiếm 5,3%, đã giảm so với trước, nhưng vẫn còn nhiều vấn đề cần đánh giá kỹ.

“Giảm chi phí thương mại là bài toán trọng tâm của cải cách hành chính và Chính phủ đang nỗ lực làm. Giờ phải làm sao cho hiệu quả hơn nữa”, chuyên gia của WB nhìn nhận.

Theo đó, Chính phủ và các cơ quan nên rà lại tổng thể các thủ tục với tất cả các quy định bảo đảm an toàn môi trường, vệ sinh lao động… với tinh thần khách quan, dựa trên tính toán chi phí phải thấp hơn lợi ích của các biện pháp mang lại. Đồng thời ban hành được cơ chế giải trình với xã hội, doanh nghiệp của cơ quan hải quan, cơ quan chuyên ngành với các chức danh có trách nhiệm cụ thể.

Các chuyên gia cũng đánh giá Việt Nam đã tăng cường kết nối giao thông, nhưng vận tải đa phương thức lại không bắt kịp với nhu cầu phát triển của đất nước. Các thách thức mà Việt Nam đang đối mặt là khối lượng hàng hóa tăng trưởng nhanh hơn mức tăng GDP và khối lượng hàng hóa vận chuyển nhanh hơn tốc độ phát triển cơ sở hạ tầng hiện nay.

Dẫn số liệu của Bộ Công Thương dự báo  trong giai đoạn 2016-2020, nhu cầu đầu tư cho cơ sở hạ tầng vận tải khoảng 24 tỷ USD, nhưng Nhà nước chỉ có thể đáp ứng được 8 tỷ USD, phía WB đề nghị Chính phủ phải huy động vốn tư nhân, tín dụng thương mại để “lấp chỗ trống” và quan trọng hơn là nâng cao hiệu quả vận hành hạ tầng với sự tham gia của khu vực tư nhân.

WB cũng chỉ ra thực trạng về năng lực, quy mô các nhà cung cấp dịch vụ logistic của Việt Nam hiện nay có tới 41% doanh nghiệp nhỏ với trình độ, năng lực cần được cải thiện và áp dụng công nghệ trong lĩnh vực này vẫn còn hạn chế. 35% số lượng xe vận chuyển không tải (năm 2010) và các dịch vụ môi giới xe không tải rất kém.

“Phải có thống kê đáng tin cậy cho logistics để Nhà nước hoạch định chính sách và khu vực tư nhân xây dựng chiến lược kinh doanh của mình”, chuyên gia WB khuyến cáo khi nhìn nhận Việt Nam có nhiều cơ hội để tiếp tục phát triển các nhà dịch vụ logistics trung gian. Đồng thời WB khuyến nghị Chính phủ Việt Nam nên giao cho Ủy ban Một cửa quốc gia và tạo thuận lợi thương mại chỉ đạo cả việc phát triển logistics và mời gọi đại diện tư nhân tham gia vào ủy ban này.

Đặc biệt, WB cũng thông báo sẽ có khoản tài trợ cho ngân sách trực tiếp nhiều năm cho các chương trình hỗ trợ kỹ thuật đối với các lĩnh vực tạo thuận lợi thương mại, logistics và một cửa quốc gia.Việt Nam coi trọng việc phát triển logistics

Đánh giá cao báo cáo và các khuyến nghị của WB, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ nhấn mạnh đây là các lĩnh vực ưu tiên của Chính phủ Việt Nam hiện nay nhằm hướng tới các tiêu chuẩn và thông lệ của khu vực, quốc tế, giảm chi phí cho doanh nghiệp.

Theo lãnh đạo Chính phủ, trong lĩnh vực vận tải, Việt Nam đang tập trung vào đường bộ, đường sắt theo trục Bắc-Nam, chứ chưa quan tâm tới kết nối Đông-Tây và vận tải ven biển và đề nghị: “WB nghiên cứu vấn đề này không chỉ trong phạm vi Việt Nam mà gắn với cả các tác động của khu vực, quốc tế khi giải quyết vấn đề này”.

Về nguồn lực thực hiện, Phó Thủ tướng cho biết Chính phủ sẽ kêu gọi tư nhân tham gia hợp tác theo hình thức đối tác công-tư (PPP) ở cả việc phát triển hạ tầng và trong cả kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa xuất nhập khẩu. “Các bộ chỉ tập trung xây dựng quy trình, thủ tục, thể chế còn đầu tư trang thiết bị kiểm soát hàng hóa thì nên để tư nhân làm, chứ hiện nay bộ nào cũng thích tự mình kiểm tra, đầu tư nhiều tiền bạc cho thiết bị nhưng cuối cùng làm việc thiếu khách quan”, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ nói.

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ cũng đồng tình với kiến nghị của WB về việc tích hợp chức năng phát triển logistics vào Ủy ban Một cửa quốc gia và tạo thuận lợi thương mại và đề nghị WB giúp Chính phủ tham vấn về khuôn khổ, chức năng, nhiệm vụ, cơ cấu của ủy ban này và cơ quan thường trực đủ mạnh để bao quát được cả tạo thuận lợi thương mại, logistics và một cửa quốc gia.

Phó Thủ tướng hoan nghênh WB hỗ trợ nguồn lực cho Việt Nam trong thực hiện chính sách và là hướng ưu tiên trong sử dụng ODA của Việt Nam, đồng thời giao Bộ Tài chính làm việc cụ thể hơn về thể thức, nội dung và việc sử dụng hiệu quả khoản vay này.

Hiệp hội doanh nghiệp dịch vụ Logistics Việt Nam